Databank van de Belgische Arachnofauna (ARADAT)

Introductie

De Belgische arachnologie kent een lange historiek, zowel profesionelen die o.a. werkzaam zijn aan de Universiteit Gent (UGent), het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN), het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika Tervuren als niet-beroepshalve spinnenkenners werken nauw samen om meer kennis aangaande spinnen in België te vergaren. Intensieve inzamelcampagnes liggen vaak aan de basis hiervan. In 1976 sloegen de professionele onderzoekers en niet-beroepshalve spinnenkenners ARABEL op, ARAchnologia Belgica of de Belgische Arachnologische Vereniging zag het licht. Een van de belangrijkste resultaten van deze samenwerking is de integratie van kennis aangaande de ecologie van spinnen, systematiek en faunistiek. De wederzijdse uitwisseling vind plaats via regelmatige vergaderingen en via de Nieuwsbrief van de Belgische Arachnologische Vereniging.

De nieuwsbrief zorgt ervoor dat een amalgaam aan arachnologische gegevens vrij toegankelijk zijn voor onderzoekers van verschillend allooi, een bijzonder gegeven voor de ‘minder gekende’ groepen van ongewervelden. Hierdoor werden spinnen in België een gegeerd onderzoeksobject voor wetenschappelijke onderzoeken allerlei. De publicatie van verspreidingskaarten van de spinnen van België was een eerste feit, destijds een unicum binnen Europa!

De alsmaar toenemende hoeveelheid gegevens aangaande de faunistiek en ecologie der Belgische spinnen noopte tot een centralisatie. Heden wordt een Databank van de Belgische Arachnofauna ontwikkeld waarbij alle gegevens digitaal raadpleegbaar worden. Centrale doelstellingen van deze databank zijn (i) een makkelijke raadpleegbaarheid van ruwe gegevens van alle spinnensoorten in België, (ii) een weergave van soortspecifieke geografische verspreiding binnen automatisch bijgewerkte kaarten, (iii) het tonen van geïntegreerde informatie aangaande de ecologie van elke soort d.m.v. histogrammen met soortverspreiding tussen habitatcategorieën binnen gestandardiseerde staalnames, (iv) het genereren van soortenlijsten van specifieke plaatsen en (v) het eenvoudig oplijsten van publicatielijsten per soort.

Struktuur van en gegevens binnen de databank

De struktuur van de databank is onderaan weergegeven. De voornaamste informatie is samen te vatten binnen drie verschillende tabellen:

• Soorten: behelst een lijst van alle soorten die op Belgisch grondgebied tot heden werden aangetroffen. De gestandardiseerde soortsnamen zijn gebaseerd op de nomenclatuur van Platnick (2002) and gereviseerd voor België door Bosmans & Vanuytven (2001) en Bosmans (2009). Binnen deze tabel werd tevens informatie opgenomen aangaande de Rode Lijst-status in België (Maelfait et al., 1998).
• Staalnames: bevat alle noodzakelijke informatie m.b.t. staalnames zoals de verzamelaar (leg.), degene die de soort identificeerde (det.), de vangstlocatie en geografische plaats, het habitat, UTM-hok en Lambert-coördinaten, en de publicatie waarbinnen de vangst werd beschreven. Toelichting aangaande de vangstmethode geeft de mogelijkheid gegevens m.b.t. bv. een gestandardiseerde vangstmethodes te extraheren uit de databank.
• Vangsten: omvat alle informatie aangaande de soort op zich en hun vangstaantallen binnen een specifieke staalname.

 

 

Huige status en vooruitzichten

Heden wordt intensief verder gewerkt aan het vervolledigen van deze databank. Echter, een eerst vrij grote set data (85.000 records) is reeds raadpleegbaar via het Global Biodiversity Information Facility. De huidige versie van de databank bevat echter reeds 90% à 95% van alle beschikbare Belgische spinnendata, wat overeenkomt met ongeveer 286.000 opnames waarbinnen informatie van maar liefst 1.308.000 individuen is opgenomen! Deze dienen echter nog verder op hun juistheid geverifieerd te worden vooraleer deze via hetzelfde platform beschikbaar zijn.

 

Toekomstsplannen

Momenteel worden historische gegevens (1850 -1950) aan de databank toegevoegd. Tijdens het eindproces zal de gehele databank worden nagekeken door zowel de niet-beroepshalve spinnenkenners als de professionele onderzoekers om mogelijk verkeerdelijke opnames op te sporen en te verwijderen.

Eens deze stappen achter de rug zijn, worden de gegevens gerecappituleerd en voorgesteld binnen een uitgebreide publicatie aangaande de verspreiding en ecologie van de Belgische spinnen.

Dankwoord

Het digitaliseren van de gegevens werd logistiek en financieel ondersteund door het Belgisch Biodiversiteitsplatform, de nationale afdeling van GBIF (Global Biodiversity Information Facility) in het kader van een digitalizatieproject.

We zijn zeer de personen die gegevens invoerde in de databank zeer erkentelijk, zijnde Lies Decock, Leen De Laander, Jacob Derks, Marieke Devos, Frédéric Maelfait en Tu Nguyen. De overgrote meerderheid van de gedigitaliseerde gegevens werd toegevoegd door Viki Vandomme. Zij optimaliseerde tevens een eerdere versie van de databank. Niettemin zou het opzetten van een zo immense verzameling gegevens onmogelijk zijn geweest zonder het noeste werk van het amalgaam aan arachnologen die hun gegevens vrijgaven.

Meer info

Frederik Hendrickx

Departement voor Entomologie

Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN)

Vautierstraat 29

B-1000 Brussel

frederik.hendrickx@naturalsciences.be